مشارکت در ساخت
نوعی قرارداد پیمانکاری است که در حوزه ساخت‌وساز ساختمان منعقد می‌شود. این قرارداد در مورد کلیه پروژه‌های تجاری، مسکونی و غیره قابل‌اجرا است. نحوه مشارکت در ساخت و ساز ساختمان به این صورت است که مالک یک قطعه زمین یا ساختمان قصد احداث واحدهایی مسکونی یا تجاری را دارد، منتها برای پیاده‌سازی ایده‌اش پول و سرمایه کافی را در اختیار ندارد. در چنین شرایطی قرارداد مشارکت ساخت‌وساز به یاری مالک می‌آید. بر اساس این قرارداد مالک زمین در اجرای پروژه ساخت‌وساز خود از خدمات، امکانات و سرمایه پیمانکار بهره‌مند خواهد شد اما درازای آن، بخش یا درصدی از پروژه به‌طرف سازنده تعلق خواهد گرفت. به‌این‌ترتیب تقسیم هزینه میان مالک و سازنده صورت می‌گیرد.
مشارکت در ساخت چیست؟
همان‌طور که از نام مشارکت مشخص است، این قرارداد یک نوع «توافق» دو طرفه است که هر یک از طرفین در آن آورده‌ای دارند و با توجه به نسبت آورده‌شان با هم شریک می‌شوند.
بگذارید مثال واضح‌تری بزنیم؛ مثلا شما صاحب خانه‌ای ویلایی و کلنگی هستید. با توجه به افزایش جمعیت و نیاز به مسکن و بالا رفتن قیمت خانه، به این فکر افتاده‌اید که خانه‌تان را خراب کنید و در همان زمین، آپارتمانی چند طبقه بسازید.
اما مشکل اصلی شما این است که نه تخصص این کار را دارید و نه پولش را. اینجاست که مشارکت در ساخت می‌تواند به کمک شما بیاید. به این صورت که یک سازنده سرمایه و تخصص خود را با شما شریک می‌شود و برایتان آن خانه کلنگی را تبدیل به آپارتمانی چند طبقه می‌کند. در نهایت شما با سازنده در سودی که از این ساخت و ساز به دست می‌آید شریک می‌شوید.
فواید مشارکت در ساخت
- افزایش استحکام بنا
اولین و شاید یکی از مهم‌ترین فواید مشارکت در ساخت این است که منجر به بازسازی بافت فرسوده شهرها می‌شود. خانه‌های کلنگی معمولا عمری بالای ۲۵ سال دارند؛ این در حالی است که ۲۵ سال پیش قوانین ساخت ساختمان به اندازه امروز مدون نبوده و از طرفی نظارت چندانی هم بر اجرای دقیق آن‌ها وجود نداشته است.
کسی نیست که نداند ایران روی کمربند زلزله قرار دارد؛ به همین دلیل لازم است ساختمان‌ها در ایران در برابر زلزله مقاوم باشند. آیین‌نامه ۲۸۰۰، که در حال حاضر معیار اصلی برای تعیین مقاوم بودن یا نبودن ساختمان‌ها در برابر زلزله است، اولین بار در سال ۱۳۶۷ تصویب شده است. این آیین‌نامه تا به امروز پیشرفت بسیار زیادی داشته و اصلاحات زیادی روی آن انجام شده است.
بر اساس این آیین‌نامه ساختمان‌ها در هر منطقه برای زلزله‌هایی که احتمال رخ دادنشان تا ۹۰ درصد است طراحی می‌شوند. در گذشته این آیین‌نامه چندان جدی گرفته نمی‌شد، اما امروزه سازمان نظام مهندسی بر اجرای دقیق و کامل آن اصرار زیادی دارد. به همین دلیل تقریبا می‌توان ادعا کرد که ساختمان‌های قدیمی در برابر زلزله‌های قدرتمند چندان مقاوم نیستند. مشارکت در ساخت برای افرادی که سرمایه بازسازی خانه‌هایشان را ندارند این امکان را فراهم می‌آورد تا بتوانند خانه‌ای امن در برابر زلزله داشته باشند.
البته به این نکته هم باید توجه کرد که فقط مقاومت در برابر زلزله را نباید به عنوان معیاری از استحکام بنا در نظر بگیریم. یکی از مواردی که تقریبا تمامی ساختمان‌های قدیمی با آن درگیر هستند، موضوع نشست و آن هم نشست نامتقارن سازه است. این نشست‌ها می‌توانند باعث ایجاد ترک‌های ریز یا بزرگ و خطرناک شوند و جان ساکنین را به خطر بیندازند. در گذشته موضوعات مربوط به شالوده ساختمان و مقاومت خاک جدی گرفته نمی‌شد که در صورت بازسازی ساختمان بر اساس مقررات جدید و استانداردهای فعلی، می‌توان از مشکلات مربوط به نشست ساختمان نیز جلوگیری کرد. - زیبایی ساختمان
ساختمان‌های کلنگی معمولا وجهه زیبایی ندارند. این موضوع دو اثر منفی دارد: اولا باعث زشت شدن نمای شهر می‌شود و ثانیا روی اعتماد به نفس ساکنین خانه تاثیر می‌گذارد. بازسازی ساختمان با کمک مشارکت در ساخت می‌تواند هم چهره شهر را زیبا کند و هم باعث شود مالک احساس خوبی به خانه‌ای که در آن زندگی می‌کند داشته باشد و زیبایی ساختمان را افزایش دهد. - استفاده از امکانات روز
ساختمان‌های قدیمی امکانات قدیمی دارند. پادرد و کمردرد این روزها عضو جدانشدنی از خانواده‌های ایرانی شده که باعث می‌شود افراد وقتی به میان‌سالی قدم می‌گذارند نتوانند بدون درد از پله‌ها یا دستشویی ایرانی استفاده کنند.
با بازسازی علاوه بر افزایش زیبایی ساختمان ، می‌توان برای ساختمان آسانسور یا دستشویی فرنگی در نظر گرفت. بسیاری از ساختمان‌های قدیمی از مشکلات مربوط به فاضلاب، بوی بد آن و حشرات رنج می‌برند که ناشی از طراحی غیراصولی شبکه فاضلاب خانه است. بعضی از ساکنین آپارتمان‌های قدیمی شکایت دارند که صدای هر قدمِ همسایه بالایی در خانه‌شان شنیده می‌شود. بسیاری از سیستم گرمایش غیر اصولی خانه شکایت دارند و به خاطر طراحی بد مجبورند سالانه هزینه زیادی بابت گرمایش خانه پرداخت کنند و در نهایت هم نتیجه مطلوب حاصلشان نمی‌شود.
این‌ها چند مورد جزئی از مشکلات مربوط به امکانات خانه‌های کلنگی بود. با بازسازی خانه‌های کلنگی می‌توان از شر چنین مشکلاتی خلاص شد، خانه را به امکانات روز مجهز کرد و چند سال زندگی در این دنیا را با آسایش سپری کنیم.
بازسازی ساختمان با کمک مشارکت در ساخت می‌تواند هم چهره شهر را زیبا کند و هم باعث شود مالک احساس خوبی به خانه‌ای که در آن زندگی می‌کند داشته باشد و زیبایی ساختمان را افزایش دهد. - مشارکت در ساخت و افزایش سرمایه و ارزش ملک
اگر بخواهید خانه کلنگی خود را بفروشید عملا به خاطر خود بنا نمی‌توانید هیچ پولی از خریدار بگیرید و انگار دارید زمین خام را به خریدار می‌فروشید. این در حالی است که اگر بعد از فروش بخواهید خانه دیگری (طبیعتا نوساز) بخرید، علاوه بر قیمت زمین، باید هزینه ارزش بنا را هم به فروشنده پرداخت کنید. در واقع دو برابر ضرر کرده‌اید: یک بار از ارزش بنای خانه کلنگی خود صرف نظر کرده‌اید و بعد ارزش خانه نوساز را به فروشنده پرداخت کرده‌اید.
با مشارکت در ساخت می‌توانید این مشکل را حل کنید. وقتی خانه‌تان را بازسازی می‌کنید عملا دارید باعث افزایش سرمایه خود می‌شوید و حتی اگر نخواهید خودتان در آن خانه زندگی کنید، از فروش آن سود بسیار بیشتری عایدتان می‌شود. حتی فرزندانتان نیز از این اقدام هوشمندانه‌شما بهره می‌برند و این هم قطعا یکی از فواید مشارکت در ساخت است. - مشارکت در ساخت و کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری ساختمان و مصرف انرژی
خانه‌های کلنگی هر روز ایراد جدیدی پیدا می‌کنند که باید هزینه و وقتی را صرف تعمیرشان بکنید. تازه بعد از تعمیر باز هم مثل روز اولشان نمی‌شوند چون به هر حال فرسوده شده‌اند. علاوه بر این مصرف انرژی در خانه‌های قدیمی بالاست. مثلا خانه‌های کلنگی پنجره‌های دوجداره ندارند، در نتیجه انرژی زیادی هدر می‌رود. سیستم گرمایش از کف ندارند بنابراین باید انرژی زیادی مصرف کنید تا خانه گرم شود. ممکن است موتورخانه قدیمی باشد و مصرف انرژی بالایی داشته باشد و… . همه این مسائل در نهایت خودشان را در قبض‌های برق و آب و گاز نشان می‌دهند. با بازسازی اصولی خانه می‌توانید در این هزینه‌ها صرفه‌جویی کنید و افزایش استحکام بنا را به ارمغان بیاورید. - تبدیل سریع به نقدینگی
برای خانه‌های کلنگی به سختی خریدار پیدا می‌شود و این در حالی است که خانه‌های نوساز همیشه مشتری خودشان را دارند. اگر بخواهید سرمایه‌تان (خانه) را سریعا به پول نقد تبدیل کنید، یکی از بهترین راه‌ها بازسازی و نوسازی ملک است.
موارد بالا فقط بخشی از فواید بازسازی خانه‌های فرسوده بود که مشارکت در ساخت فرآیند آن را بسیار ساده کرده است. البته این قرارداد مانند هر قراردادی خطرات و ریسک‌های خاص خودش را دارد که اگر نکات احتیاطی را رعایت کنید می‌توانید تجربه‌ی خوبی از این مشارکت داشته باشید.
و در آخر…
ساختمان‌های قدیمی و کلنگی از هر نظر برا ساکنین ساختمان دردسرساز هستند. اگر قصد فروش خانه قدیمی خود را دارید تا از شر مشکلاتش رهایی یابید و به آپارتمان جدیدی نقل مکان کنید بهتر است مشارکت در ساخت را مد نظر قرار دهید چون با این کار به جای یک واحد می‌توانید صاحب چند واحد شوید و ارزش سرمایه خود را حفظ کنید. این کار باعث افزایش استحکام بنا شما می‌شود.